Τι είναι Bitcoin

To bitcoin είναι ένα ψηφιακό νόμισμα το οποίο βασίζεται σε ένα λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Είναι το πρώτο αποκεντρωμένο δίκτυο πληρωμής, που σημαίνει ότι δεν είναι εταιρεία ή οργανισμός, δεν ανήκει σε καμία χώρα, κυβέρνηση, εταιρεία ή πρόσωπο, δεν έχει σύνορα και δεν ελέγχεται από κανέναν. Στο δίκτυο του bitcoin, το οποίο βασίζεται σε ένα πρωτόκολλο, όπως είναι το HTTP (δηλαδή, το ίντερνετ) και το SMTP (δηλαδή, το e-mail), δεν υπάρχουν μεσάζοντες και οι συναλλαγές γίνονται στη βάση του peer-to-peer, δηλαδή μεταξύ ομότιμων χρηστών: ουσιαστικά κάθε χρήστης αποτελεί από μόνος του μια «τράπεζα» που συναλλάσσεται απευθείας με τους υπόλοιπους χρήστες.

Η εργασία με τίτλο «Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System» δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2008 στην ιστοσελίδα metzdowd.com και εξηγούσε πώς λειτουργεί το bitcoin. Το όνομα που έχει αναφερθεί ως ο δημιουργός του είναι ο «Σατόσι Νακαμότο», ο οποίος έχει υποστηρίξει ότι είναι άντρας που ζει στην Ιαπωνία, γεννηθείς στις 5 Απριλίου 1975.

Το «Σατόσι Νακαμότο» μπορεί να είναι το παρατσούκλι ενός άντρα, μιας γυναίκας, μιας ομάδας ανθρώπων, ενώ πολλοί πιστεύουν ότι το bitcoin αναπτύχθηκε από μια ομάδα κρυπτογράφων και ειδικών της επιστήμης των υπολογιστών που ζούσαν τότε στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Πάντως, ο «Σατόσι Νακαμότο» αποσύρθηκε το 2010 από το έργο, το οποίο έχει αναλάβει η παγκόσμια κοινότητα των προγραμματιστών που ασχολούνται με αυτό και βελτιώνουν διαρκώς το σύστημα ως προς την ασφάλεια, τα χαρακτηριστικά και τις εφαρμογές του. Θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να σημειωθεί ότι η έννοια του «κρυπτονομίσματος» είναι προγενέστερη. Περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1998 από τον μηχανικό υπολογιστών δρα Ουέι Ντάι, ο οποίος υποστήριξε την ιδέα μιας νέας μορφής χρήματος, που δεν θα έχει μια κεντρική αρχή, αλλά θα κάνει χρήση της κρυπτογραφίας για να ελέγχει τη δημιουργία και τις συναλλαγές του.

Αυτήν της στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, η τιμή ενός bitcoin ανέρχεται σε 8000 δολάρια. Βέβαια, πρόκειται νόμισμα με εξαιρετικά ασταθή τιμή, αφού κάθε δευτερόλεπτο αυτή μεταβάλλεται, σημειώνοντας είτε δραματική άνοδο είτε πτώση. Δεδομένου ότι το bitcoin δεν ελέγχεται από μια οντότητα, αλλά από όλα τα άτομα και τις επιχειρήσεις που επενδύουν σε αυτό και το χρησιμοποιούν για τις συναλλαγές τους, η τιμή του καθορίζεται από τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Ακόμα και η παραμικρή συναλλαγή που γίνεται στο σύστημά του επηρεάζει ελάχιστα την τιμή του ψηφιακού νομίσματος. Oπως οποιαδήποτε άλλη αγορά στον κόσμο, και του bitcoin μπορεί να υποστεί χειραγώγηση.

Eνα σημαντικό στοιχείο είναι ότι, βάσει του πηγαίου κώδικά του, που δημιούργησε ο «Σατόσι Νακαμότο», δεν μπορούν ποτέ να «κοπούν» περισσότερα από 21 εκατομμύρια bitcoins. Αυτό δημιουργεί ένα εναλλακτικό οικοσύστημα χρήματος, με πλήρως ελεγχόμενο πληθωρισμό, σε αντίθεση με το χρηματοπιστωτικό σύστημα που γνωρίζουμε και τις επικρίσεις για την πρόκληση πληθωριστικών πιέσεων που οφείλονται στο γεγονός πως οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να τυπώνουν χρήμα.

Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι: 

1.    Κάποιος μπορεί να επιλέξει να πληρωθεί με bitcoins για το προϊόν ή την υπηρεσία που προσφέρει. Φυσικά, θα πρέπει να έχει εγκατεστημένο το wallet του, στο οποίο θα σταλεί το αντίτιμο που έχει ζητήσει. Ολοένα και περισσότερες εταιρείες αρχίζουν να δέχονται κρυπτονομίσματα ως τρόπο πληρωμής.

2.    Eνας δεύτερος τρόπος είναι η αγορά των bitcoins μέσω των αντίστοιχων ιστοσελίδων ανταλλακτηρίων που υπάρχουν (π.χ. coinbase). Για να γίνει μια συναλλαγή μέσω μιας τέτοιας ιστοσελίδας, ο χρήστης θα πρέπει να έχει εγκαταστήσει ένα wallet σε μορφή application στο κινητό του  και να πραγματοποιήσει σε αυτήν ένα έμβασμα από κάποιο τραπεζικό λογαριασμό. Κάθε αγορά γίνεται βάσει της τρέχουσας ισοτιμίας του bitcoin με το νόμισμα που θέλει να ανταλλάξει ένας χρήστης και οφείλει κανείς να ενημερώνεται μέχρι την τελευταία στιγμή πριν προχωρήσει στην αγοραπωλησία, αφού η τιμή του μεταβάλλεται κάθε δευτερόλεπτο. 

3.    Ο τρίτος τρόπος είναι μέσω της λεγόμενης «εξόρυξης» (mining). To mining είναι μια διαδικασία κατά την οποία χρήστες λύνουν σύνθετα μαθηματικά προβλήματα του συστήματος του bitcoin και ανταμείβονται για τη δουλειά τους με bitcoins (πλέον με υποδιαιρέσεις του bitcoin, αφού η τιμή του έχει αυξηθεί δραματικά). To bitcoin mining ουσιαστικά προσθέτει νέα bitcoins στην αγορά (οι χρήστες δηλαδή έχουν και ρόλο... νομισματοκοπείου), αλλά, όπως προαναφέρθηκε, βάσει του ανοιχτού κώδικα τον οποίο έχει δημιουργήσει ο Σατόσι Νακαμότο, δεν μπορούν να δημιουργηθούν περισσότερα από 21 εκατομμύρια bitcoins στη διάρκεια της «ζωής» του.

Το bitcoin είναι απλό για τον χρήστη, αλλά ο τρόπος με τον οποίον γίνονται οι συναλλαγές είναι αρκετά σύνθετος. Οι μεταφορές χρημάτων γίνονται άμεσα, ανεξαρτήτως ώρας και ημέρας, χωρίς καθυστέρηση. Ο χρήστης θα πρέπει να εγκαταστήσει ένα λογισμικό στον υπολογιστή του ή μια εφαρμογή στο κινητό του τηλέφωνο, το λεγόμενο «πορτοφόλι» (wallet), μέσω του οποίου μπορεί να προβαίνει σε συναλλαγές μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Οι χρήστες που διαθέτουν μεγάλα ποσά σε bitcoins προτιμούν offline μέσα, τα οποία είναι περισσότερο ασφαλή από κακόβουλες επιθέσεις. Τέτοιες είναι εξειδικευμένες συσκευές (π.χ. Trezor, Ledger Nano S) οι οποίες διατηρούν τους κωδικούς εκτός Διαδικτύου. Ωστόσο, στην καρδιά του δικτύου του bitcoin βρίσκεται το blockchain, μια τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού (distributed ledger).

To blockchain αποτελεί μια βάση δεδομένων στην οποία περιέχονται κωδικοποιημένες οι συναλλαγές που πραγματοποιούνται με bitcoins. Είναι 100% διαφανής και αποκεντρωμένη, που σημαίνει ότι δεν είναι αποθηκευμένη κάπου κεντρικά, αλλά όλοι οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε αυτή. Το γεγονός αυτό αποτρέπει την τροποποίηση, αλλοίωση ή διαγραφή της, ενώ όλες οι συναλλαγές που γίνονται παραμένουν για πάντα καταγεγραμμένες σε αυτήν τη βάση (ως μεταφορές χρημάτων ανάμεσα σε μοναδικούς κωδικούς, έναν για κάθε wallet). Αυτός ο τρόπος καταγραφής και αποθήκευσης διασφαλίζει πλήρη διαφάνεια αλλά και ανωνυμία. Σημειώνεται ότι σε αυτήν την τεχνολογία βασίζονται και τα υπόλοιπα cryptocurrencies, όπως το etherium και το litecoin).

Eνα βασικό χαρακτηριστικό του κρυπτονομίσματος είναι η ανωνυμία. Για τη δημιουργία ενός ψηφιακού πορτοφολιού δεν απαιτείται αστυνομική ταυτότητα ούτε εκκαθαριστικό εφορίας ούτε κάποιο άλλο έγγραφο. Η ταυτότητα του χρήστη που πραγματοποιεί μια συναλλαγή παραμένει άγνωστη, ωστόσο αυτή η συναλλαγή μένει για πάντα καταγεγραμμένη. Μια συναλλαγή δεν μπορεί να αναιρεθεί ή να διαγραφεί, και είναι προσβάσιμη από οποιονδήποτε μέσω του blockchain.

Η ανωνυμία των συναλλαγών είναι ο βασικός λόγος για τον οποίον πολλοί θεωρούν το bitcoin νόμισμα των λαθρεμπόρων. Οπως αναφέρουν ειδικοί, το ποσοστό των συναλλαγών μέσω bitcoin που χρησιμοποιούνται για παράνομα προϊόντα ή υπηρεσίες είναι χαμηλότερο από εκείνες που γίνονται με μετρητά, πιστωτικές κάρτες και τραπεζικές συναλλαγές. Και αυτό γιατί, ενώ καμία συναλλαγή με μετρητά δεν μπορεί να αποδειχθεί, οι συναλλαγές με bitcoin μένουν για πάντα καταχωρισμένες και μπορεί να ανακαλυφθεί κατόπιν έρευνας το wallet στο οποίο αντιστοιχούν. Ένα επιπλέον πλεονέκτημα είναι το ότι δεν μπορούν να δημιουργηθούν πλαστά bitcoins, όπως γίνεται με τα χαρτονομίσματα.